Detaylarla BIOS: Nedir Ne Degildir 2

Sayfalar: 1 2 3 4 5 6 7 Sonraki Sayfa: Standart CMOS Setup

BIOS Nasıl Çalışır?

BIOS'un sistem açılışında görev aldığını söyledik. Fakat nasıl görev alıyor? BIOS'un sistemi açana kadar yaptığı işlemler nelerdir? İsterseniz aşama aşama BIOS'un sistem açılışında neler yaptığına bakalım.

Güç düğmesine bastığımızda ilk olarak CMOS'a kaydettiğimiz ayarlar okunur ve donanımların kesmelerine bakılır. BIOS'un kontrol ettiği ilk şey, grafik kartının çalışıp çalışmadığıdır. Grafik kartının da üzerinde bulunan BIOS vasıtasıyla, kullanılan bellek tipi ve grafik işlemcisi hakkında bilgiler okunur.
Bir sonraki adım, yapılacak olan bellek okuma/yazma testleridir. BIOS, RAM'in her adresinde okuma/yazma testleri yaparak onu denetler. PS/2 veya USB portları kontrol edilerek, klavye ve fareye sahip olmadığınız tespit edilir. Eğer tespit edilmezse size hata mesajı sunulur. Fakat BIOS'da ayar değişikliğine gidip "Hata olduğunda beni uyarma" seçeneğini seçtiyseniz, uyarılmayacaksınızdır. Anakarta entegre olan veya monte edilen PCI arabirimini kullanan aygıtları kontrol eder. Eğer BIOS hata algılarsa, bunu sizlere sesli olarak veya yazılı olarak iletir. Sesli iletim, eğer anakart üreticisi kendisi özel bir sistem geliştirmediyse, bip sesiyle olur.

BIOS, PC'nin açılması için gerekli bir yapı. O olmadan PC'yi maalesef açamayız. Güç düğmesine bastıktan hemen sonra BIOS devreye giriyor ve POST (Power OnSelf Test) denen kısa bir analiz-test yapıyor. Bu analiz ile birlikte, üzerine takılı olan PnP (Tak ve Çalıştır) aygıtları tanımaya çalışıyor. Bir aksilik olduğunda bunu size yazılı mesaj olarak ya da ses ile bildiriyor. BIOS, -diğer anlamda- PC'nizin boot etmesi için gereken bir sistemdir. BIOS olmaz ise, sistem açılmıyor.

Açılış esnasındaki test ve tanıma işlemi bittikten sonra BIOS bize bazı bilgileri görüntüler. Bunlar, işlemci, veri saklama cihazları, bellek miktarı ve tipi, BIOS modeli ve tarihidir.

Sistemin açılışına geçilmeden önce SCSI veya ekstra IDE kontrolcülerin BIOS'ları görüntülenir ve CMOS'a kaydedilen açılış esnasında ilk olarak hangi veri saklama cihazından sistemi açacağımıza bakarak, o cihazdan sistemi açar. (Boot Sequence) Eğer belirlenen sıradaki ilk cihazda geçerli bir açılış sistemi bulunmazsa, listedeki bir sonraki aygıta bakılır.

Temel olarak BIOS'un çalışma prensibi böyle. Tabii, olay bizim özetlediğimiz kadar basit değil. Bilgisayarınız düğmesine bastıktan sonra işletim sisteminin açılışına kadar geçen kısacık sürede BIOS son derece önemli ve fazla işler yapıyor.

BIOS'a Giriş

BIOS'un ne olduğundan, görevinden ve öneminden bahsettik. Peki, BIOS ayarlarını nasıl değiştirebiliriz? BIOS ayarlarını değiştirmek için BIOS'a girmek gerekiyor. Bu nasıl olacak, buna bakalım.

Güç düğmesine bastıktan BIOS'un b,ilgisayarı sınadığı bir ekran karşımıza gelir. Bu ekrana POST ekranı deriz. PoST ekranında, bize işlemcimizin hızı, bellek miktarı ve veri saklama cihazları belirtilir. Tam bu esnada, ekranın altında "Press DEL to Enter Setup" ifadesi belirir. BIOS ayarlarına erişmek için DEL tuşuna basmak gerekiyor.

Bilgisayarınız açıldığı anda ekranın altında BIOS'a nasıl gireceğiniz yazar. Burada [DEL] tuşuna basmamızı istiyor.

Bazı güncel anakartlar POST ekranı yerine, kendi markalarını gösteren tam ekran logolar yer alır. Bu logoların arka planında bizim klasik işlemler devam eder. Fakat bu görüntü yerine, anakart üreticileri göze hitap eden logolar sunmayı tercih edebilir. Böyle bir durumda, TAB tuşuna basarak bu logoyu atlatıp klasik POST ekranına dönebilirsiniz.

Farklı anakart üreticilerinde BIOS'a girmek için gereken tuş kombinasyonu farklı olabiliyor. Genelde DEL tuşunu kullanılırken, bazı anakartlarda F1 veya F2 tuşları kullanılabiliyor. BIOS'a girmek için kullanacağınız tuş(lar) POST ekranında belirtilir.

BIOS Ayarları: Nedir, Ne Değildir?

BIOS'a girildiğinde çok gizemli menüler sizleri karşılayacak. Ne işer yaradığını hemen hemen herkesin bilmediği bir ton ayar ve seçenek bulunuyor. BIOS'da bulunan ayarların çok büyük bir bölümünü değiştirmeye gerek duymasak da, bu ayarların ne işe yaradığını bilmek olası sorunlara karşı daha bilinçli hareket etmemize olanak sağlayacak. Sırf sorun çıktığında değil, BIOS'da yapacağınız ayarlamalar ile sisteminizin performansını ve stabilitesini artırmanız da mümkün olabilecek.

Yazımızın başlarında da, farklı firmaların BIOS'unun bulunduğundan bahsedip, bunların AWARD, AMI ve Phoenix olduğunu söyledik. Hemen aklımıza bir soru gelecektir : BIOS ayarları, bu BIOS sistemlerine göre farklılık göstermiyor mu? Hepsinde aynı görevleri yapan ayarlar bulunuyor. Ama bazen ifade edilme tarzları farklılık gösterebiliyor. Bazı firmalar ise, BIOS'una kendine has özellikler ekleyebiliyor. Mesela Abit, kendi anakartlarındaki BIOS'larına Soft Menu II&III bölümünü ekleyerek, işlemci hız-voltaj ayarlarının buradan yapılmasına olanak sağlıyor.

Çoğu anakartta kullanılan AWARD BIOS'dan bir görüntü.

Bir de arabirim farklılığı olabiliyor. Örneğin AWARD(Phoenix) BIOS'un şu anda iki farklı sürümü bulunuyor. Birisi Moduler diğeri ise Medallion. Award Moduler BIOS, hepimizin aşina olduğu BIOS arabirimine sahip. Award Medallion BIOS ise, Phoenix BIOS'un arabirimi ile AWARD BIOS'un özelliklerinin karışmasından oluşmuş. Zira birkaç yıl önce Award BIOS ile Phoenix BIOS birleşmişti. Diğer taraftan ise, anlatacağımız ayarlar bütün BIOS'lar için geçerli. Farklı ayarlar söz konusu olduğunda ayrı bir paragraf açıp bunları işaret edeceğiz.

İsterseniz, ortak BIOS ayarlarının ne işe yaradığına teker teker bakmaya başlayalım.

NOT: Anlatacağımız BIOS ayarları, Award Moduler&Medallion BIOS Ver.6.00 ve AMI BIOS Ver.1.21C baz alınarak hazırlanmıştır.

Ön-Not 1: Ayarları değiştirmek için <+> ve <-> tuşlarını kullanabilirsiniz.
Ön-Not 2: Enabled : Etkin - Disabled: İptal edilmiş

Sayfalar: 1 2 3 4 5 6 7 Sonraki Sayfa: Standart CMOS Setup